Joods Monument Middelburg
Dit monument is onthuld in het jaar 1954 en bevindt zich op de Joodse begraafplaats aan de Walensingel te Middelburg. Het monument is opgericht ter nagedachtenis aan de 72 Zeeuwse Joden die tijdens de tweede wereldoorlog door de bezetter zijn gedeporteerd en in concentratiekampen zijn omgebracht. 43 van hen kwamen uit Middelburg, de overige waren afkomstig uit Veere, Vlissingen, Goes, Terneuzen en Schouwen-Duiveland. Het monument bestaat uit een betonnen zuil, geflankeerd door twee grote plaquettes, de zuil wordt bekroond door een Davidster.

De tekst op de linker plaat luidt:
Ter gedachtenis aan hen, wier namen hier zijn vermeld, de Joden van Zeeland,
kinderen van ons volk, die in de jaren 1940 - 1945 door de vijand meedogenloos weggerukt en omgebracht werden omdat zij waren van Joodse stam. Moge hun zielen rusten in des Almachtige schaduw.
De tekst op de rechter plaat is in het Hebreeuws, hierop zijn de namen van 33 Joodse slachtoffers aangebracht.
H. Alberg. H. Brokmeijer-Duveen. P.J.van Dam. R.de la Fuente-Cracau.
S. Alberg-Alberga. A. Canes. W.van Dam-Polak. E. Barkelau. S. Cohen. A.van Dam. E. Gokkes. L.M. Barkelau. J. Cohen. M. Fischer.
G. Gokkes-Keizer. S. Barkelau-Meijer. E. Cracau-Frank. I. Fonteijn.
B. Gokkes. B. Boasson. M. Cracau-Kesner.
H. Heertje. M.H. Boasson. D. Cracau. L. Frank. R. Hiegentlich.
B. Boasson-Sanders. S. Cracau-Ephraim. M. Frank.
S. Hiegentlich-Roozendaal. D. Cracau. S.L. Frank. S. Hiegentlich

Een herinneringsplaquette voor de Zeeuwse Joden die op 24 maart 1942 door het nazi-regime vanaf dit station op transport werden gesteld en omkwamen in de Duitse concentratiekampen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het transport op die dag tijdens de oorlog bestond uit een aantal Joodse inwoners van Middelburg en andere Joodse burgers die verspreid in de provincie Zeeland woonden. Zij zouden hun stad, dorp en provincie nooit meer terugzien. Van de toenmalige Joodse gemeenschap in Zeeland tijdens de Tweede Wereldoorlog werden er waarschijnlijk 120 het slachtoffer van de Holocaust.

Tekst op de plaquette:
Op 24 maart 1942 begonde lange reis van de Zeeuwse Joden naar devernietigingskampen1940 – 1945
In de jaartallen 1940 – 1945 zijn Davidsterren aangebracht.

Onder de jaartallen 1940 – 1945 is een Hebreeuwse tekst te lezen. Naar het Nederlands vertaald:

En de naam van de dode zal
niet worden uitgewist
uit de kring van zijn broeders
en uit de poort van zijn stad.
Gij zijt heden getuigen.

STRUIKELSTENEN

De Stichting Werkgroep Struikelstenen Zeeland stelt zich – met instemming van het bestuur van de Joodse Gemeente Zeeland – ten doel ook in deze provincie de weggevoerde Joden met dergelijke stenen te herdenken door deze te plaatsen in de stoep voor de huizen waar zij voor het laatst gewoond hebben. Met hulp van de Zeeuwse archiefdiensten is tot nu toe met zekerheid van 122 personen vastgesteld wat hun laatste ‘gewone’ woonadres in Zeeland was. Het gaat om 55 adressen in de plaatsen Middelburg, Vlissingen, Zierikzee, Burgh, Goes, Hulst, Terneuzen en Veere. De stichting heeft inmiddels 82 steentjes geplaatst in Middelburg, Zierikzee, Burgh, Hulst en Terneuzen. Voor adressen: klik hier
De namen van deze mensen mogen niet in vergetelheid raken. Een mens is niet slechts dood door overlijden, maar temeer als zijn of haar naam niet meer gekend wordt. Daarom is het zo belangrijk de namen van onze Joodse medeburgers in herinnering te brengen én te houden.

STRUIKELSTENEN IN ZIERIKZEE

Dit zijn de verhalen achter de struikelstenen in Zierikzee
 "Ik heb wel eens periodes gehad dat ik er niet meer tegen kon. Vooral als er kinderen in het verhaal voorkwamen. Dan breekt je hart. Maar het is belangrijk dat het verhaal wordt verteld en dan zet je toch door." Dat zegt Jan Kroesen uit Ouwerkerk, die alle verhalen 'onder' de Zierikzeese struikelstenen heeft uitgezocht. [Bron: Omroep Zeeland, 7 februari 2017]

Bijvoorbeeld het echtpaar Labzowski-Heuman, met hun dochters Betsy, Clara en Rosa, dreef een manufacturenwinkel op het adres Havenpark 5 in Zierikzee. Hun onderduikadres werd verraden en slechts twee leden van het gezin overleefden de oorlog. Hier ging het om drie kinderen. Maar bij de familie Van Dijk aan de Sint Domusstraat betrof het vijf kinderen, waarvan de jongste, Fritsje, nog maar zes was toen hij in Auschwitz werd vermoord. Fritsje had een oudere broer, Johnny. Een klasgenoot van hem schreef later: "De kinderen uit het gezin Van Dijk gingen bij ons op de Christelijke Lagere school. Johnny van Dijk was klein van stuk en zag er altijd piekfijn uit met pofbroek (wat toen mode was) en bijbehorend jasje. Ik denk omdat zijn vader kleermaker was. Hij zat in de vierde klas en Roosje, een zusje zat een of twee klassen hoger. Op een dag zat Johnny niet meer in de klas. Dat bleef me mijn hele leven bij, met alle vragen van dien."
Kroesen is evenals zijn echtgenote na de oorlog geboren op Schouwen. Hij is wiskundige van beroep, en zijn vrouw had de leiding over een bejaardentehuis voor orthodoxe joden in het Gooi. "We woonden daar zelf ook en zo raakte mijn leven verweven met hun geschiedenis." Na hun pensionering, terug op Schouwen ontdekten ze dat er inmiddels struikelstenen waren op Goeree-Overflakkee en dat riep de vraag op: "Dat moet toch ook bij ons?" Kroesen schat dat hij 1500 uur werk heeft gestoken in de historie van de Joodse Zierikzeeënaren.

Enkele familieverhalen uit Zierikzee

Middelburgse slachtoffers

In zijn boek Broze burchten geeft Dirk Leendert Roth een uitgebreid overzicht - in alfabetische volgorde van familienaam - de namen weer van personen van Joodse origine (en hun eventuele niet-Joodse partners en kinderen), op enig moment in de periode mei 1940 - augustus 1942 woonachtig in Middelburg of Sint-Laurens. Het overzicht geeft van betrokkenen de personalia weer, te weten gegevens betrekking hebbend op de afstamming en de burgerlijke en huwelijkse staat, gevolgd door informatie aan de hand van belangrijke mijlpalen van het Holocaustverloop.

Een belangrijke bron van informatie! (zie ook de pagina Bronnen)